Wielki Post 2017 roku
„Zacznijmy radośnie czas postu, wysiłki duchowe uczyńmy jego podstawą, oczyśćmy duszę, oczyśćmy ciało, pośćmy od wszelkiej żądzy jak pościmy od pokarmów, rozkoszując się dobrocią Ducha, czyniąc to wszystko z miłością, abyśmy wszyscy stali się godni ujrzeć najczcigodniejszą mękę Chrystusa Boga i świętą Paschę, duchowo radując się” (Niedziela Seropustna; stichery na Panie, wzywam i stichera na stichownie).
Święta Cerkiew, nasza Matka, tymi słowy obwieszcza nam, swym dzieciom duchowym, że w Jej życiu następuje „sprzyjający czas” – Święty Wielki Post – Święta Czterdziesiątnica. W życiu każdego chrześcijanina te dni mają duże, ważne, duchowe znaczenie. Na znaczenie postu zwrócił uwagę prorok Zachariasz: „Post (…) niech się zamieni dla narodu judzkiego w radość, wesele i święto przyjemne” (Zach 8,19).
W dokumentach Świętego i Wielkiego Soboru Cerkwi Prawosławnej na Krecie czytamy: „Post jest Bożym przykazaniem” (Rdz 2,16-17). To wielka walka duchowa i pierwotny wyraz ascetycznego ideału Prawosławia. Dlatego też w „Triodionie” post wychwalany jest jako łaska pełna światła, początek zmagań duchowych, najpiękniejsza ścieżka cnót, pokarm duszy, źródło wszelkiej filozofii, naśladownictwo życia nieulegającego zepsuciu i trybu życia równego anielskiemu, matka wszystkich dóbr i cnót.
Bracia i Siostry! Początki postu sięgają stworzenia człowieka. Rozpoczął się on w raju od posłuszeństwa i wypełniania woli Bożej. W Starym Testamencie cechowała go wyjątkowość, powszechność i osobisty charakter (Pwt 9,18; Iz 58,4-10; Jl 2,15; Jon 3,5-7). Post proroków Mojżesza i Eliasza, zgodnie z wolą Bożą, nazywany był nadzwyczajnym. Post został potwierdzony w Nowym Testamencie. Sam Pan, Jezus Chrystus, przed rozpoczęciem swojej publicznej działalności, pościł przez czterdzieści dni (Łk 4,1-2). Tym samym dał nam przykład przestrzegania postu (Mt 6,16-18).
Post jest przede wszystkim powstrzymaniem się od pokarmów, osądzania, namiętności. Wstrzemięźliwość jest najwyższym i najświętszym dziełem w życiu człowieka. To schody wiodące do zachowania zdrowia duchowego i cielesnego, ku pobożności i zbawianiu.
Post, zmaganie duchowe, powinien być związany z modlitwą i szczerym pokajaniem. Św. Bazyli Wielki mówi, że „Pokajanie bez postu jest pozbawione wartości”. Taki sam jak też post bez dobrych uczynków: „Bracia, poszcząc ciałem, pościmy też duchowo: (…) dajmy chleba głodnym i wprowadźmy do domów ubogich, bezdomnych” (stichera wieczerni środy pierwszego tygodnia Wielkiego Postu).
Powtórzmy: prawdziwy post to wyzbycie się zła, wstrzemięźliwość języka, zapanowanie nad gniewem, oddalenie żądz, oszczerstw, kłamstw, krzywoprzysięstwa. Zgodnie z nauką Świętej Cerkwi, post jest środkiem doskonalenia świata duchowego, świata będącego „miarą pełni Chrystusowej” (Ef 4,13). Każdy, kto pragnie go posiąść, musi się doskonalić, zmagać się i wzrastać. W tym wszystkim pomaga nam modlitwa i pokajanie. Bez pokajania nie jest możliwa nasza wewnętrzna przemiana.
Bracia i Siostry! Okres Wielkiego Postu dobrze sprzyja naszemu pokajaniu. W tym czasie Cerkiew wzywa każdego z nas do pokuty. Wszystko przebaczająca moc Bożego miłosierdzia wybacza upadki człowieka wtedy, kiedy człowiek wyraża skruchę i żal za swoje grzechy.
Bracia i Siostry! O wszystkim tym, jako zwierzchnik Cerkwi, przypominam wszystkim, którzy miłują Prawosławie, mając na uwadze złożone i trudne czasy, które przeżywa współczesna ludzkość. Czynię to, aby tak głęboko, jak to tylko możliwe, uświadomić sobie wartość służącego duchowemu odrodzeniu Świętego Wielkiego Postu.
Bracia i Siostry! Wkraczając do Świętej Czterdziesiątnicy, zgodnie z naszą praktyką cerkiewną, proszę wszystkich was o wybaczenie przewinień moich i całego duchowieństwa, cokolwiek „zgrzeszyliśmy słowami, czynami i swoimi myślami”. Wybaczcie nam, grzesznym!
„Boże, nadziejo wszystkich krańców ziemi, i tych, którzy są daleko w morzu! Przeznacz te święte dni postu prawu i prorokom, i ewangelistom. Pozwól wszystkim w czystości przejść postne dni, uchronić wiarę niepodzielną, przykazania Twoje zachować na wszystkie dni żywota naszego”. „Łaska niechaj będzie ze wszystkimi, którzy miłują Pana naszego Jezusa Chrystusa miłością niezniszczalną” (Ef 6,24). Amen.
Z łaski Bożej pokorny,
+ Sawa
Metropolita Warszawski i całej Polski
Warszawa, 26.02.2017 r.